اسپاترینگ

یکی از روشهای لایه نشانی از فاز بخار است که بطور عمده برای تولید فیلم فلزات از نانو تا میکرو می ‏باشد و تحت شرایط کنترل شده می توان نانوذراتی 3 نانومتری هم به این شیوه بدست آورد. اما فرایند ‏اسپاترینگ عبارتست از کندوپاش اتمهای یا مولکولهای هدف و ایجاد یک فیلم با یونهای یک گاز ‏خنثی که در پلاسما ایجاد شده و درمیدان ایجاد کننده پلاسما شتاب می گیرند.‏

تاریخچه

استفاده از اسپاترینگ برای ساخت یک لایه نازک اولین بار در سال 1852 میلادی گزارش شد و از آن ‏زمان دوره های متفاوت جذابت و کم توجهی را به لحاظ اقتصادی و علمی گذارنده است. امروزه دانش ‏کافی نسبت به فرایند پیچیده ای که حین بمباران یونی سطح هدف جامد رخ می دهد توسعه یافته و ‏تجهیزات امروزی قابلت طراحی فرایندی تکرار پذیر و قابل کنترل را مهیا ساخته اند. پیشرفت این شاخه ‏از علم که با اندرکنش یون- سطح مرتبط است با توسعه موازی فناوری خلا بالا و روشهای بسیار حساس ‏میکرو آنالیز تسریع شد.

مکانیزم فرایند

لایه نشانی اسپاترینگ بطور ذاتی یک روش پوشش دهی خلاء است. در عمل ماده مورد نظر جهت لایه ‏نشانی یا همان هدف در مقابل زیر لایه و در فشار اولیه ‏10-6‏ تا ‏ Torr‏ ‏ 10-10‏ قرار می گیرید. معمول ترین ‏شیوه تامین یون، عبور مداوم گازی همچون آرگون است که فشار را به 1 تا 100 ‏Torr‏ افزایش داده قوس ‏درخشان یا همان پلاسما را تشکیل می دهد. پتانسیل منفی بین ‏0.5‏ تا ‏5 kV‏ به هدف اعمال می شود.‏

یونهای شتابدار انرژی جنبشی بسیار بالایی دارند بطوری که رسیدن به این سطح انرژی با حرارت دادن به ‏نمونه امکان پذیر نیست. به علاوه لایه ایجاد شده مورد اصابت ذرات مختلف اما کم انرژی مثل اتمهای ‏هدف، یونهای برگشتی گاز آلاینده و غیره قرار می گیرند. بنابراین اندرکنش یون- سطح تنها منحصر به ‏هدف نیست بلکه در سینیتیک جوانه زنی و رشد فیلم و نیز تاثیر بسزایی دارد و کنترل بمباران یونی در ‏هدف، خواص و ریزساختار فیلم را تعیین می کند.‏